پروتز دندان چیست و چه کارکردی دارد؟

پروتز دندان ، در دسته موارد دندانپزشکی قرار می گیرد و نقش یک دندان طبیعی را به صورت کامل یا جزیی ایفا می کند. به این خاطر می گوییم به صورت کامل یا جزیی چون در برخی موارد دندان طبیعی کامل از بین رفته است و پروتز به صورت ساختار کامل برای بیمار استفاده می شود و در برخی موارد دیگر فقط برای قسمتی از دندان مانند تاج آن از پروتز استفاده می کنند.

پروتز کامل شامل اجزای مختلفی از جمله تاج دندان، پل، دندان مصنوعی، ایمپلنت دندان و روکش می باشند که شامل اجزای ثابت و متحرک هستند. در زمینه پروتز دندان مراجعه به دندان پزشک حرفه ای و یا متخصص پروتز الزامی می باشد.

در زمینه مزایا و کارکرد پروتز دندان چند مورد بسیار مهم وجود دارد. از جمله اینکه در زمینه غذا خوردن شرایط فرد بسیار بهتر می شود و به راحتی می تواند به خوردن و آشامیدن بپردازد بدون اینکه با درد دندان یا حساسیت های مربوط به آن مواجه شود. از طرفی می دانیم که دندان ها در زیبایی فرد تاثیر بسیار زیادی دارند. همین امر باعث می شود که پروتز دندان عاملی برای ایجاد اعتماد به نفس و آرامش فرد گردد.

در موارد دیگر، پروتز دندان از تحلیل استخوان های فک جلوگیری می کند و به حفاظت دندانی که عصب کشی شده است می پردازد.

در نهایت با انجام یک پروتز درست و استاندارد شما دوباره با یک لبخند زیبا همراه خواهید بود.

انواع پروتز دندان :

پروتز دندان به طور معمول به دو دسته متحرک و غیر متحرک تقسیم می شوند، اما پروتزهای نیمه متحرک نیز وجود دارند. یک پروتز جزئی که به عنوان پروتز ترکیبی نیز شناخته می شود، شامل هر دو عنصر پروتز متحرک و غیر متحرک است.

پروتز دندان غیر متحرک

بریج های پروتز دندان

بریج های دندانی از دو کرون دندان ساخته می شوند که به یک دندان بین آنها یا دندان مصنوعی متصل شده اند. بریج های دندانی برای ترمیم دندان های مجاور که از دست رفته، پوسیده یا آسیب دیده اند بسیار عالی هستند. بریج ها را می توان در هماهنگی با ایمپلنت ها نیز استفاده کرد که به بریج های تحت حمایت ایمپلنت معروف هستند. بریج های تحت حمایت ایمپلنت زمانی استفاده می شوند که دندان های طبیعی استحکام ساختاری کافی برای حمایت از پروتز دندان را نداشته باشند.

کرون های دندانی

کرون های دندانی، پروتزهای دندانی هستند که اگر توسط حفره، آسیب یا حتی درمان های دندانی مانند کانال ریشه آسیب دیده باشند، مانند کلاهک هایی روی دندان قرار می گیرند. روکش های دندانی را می توان از مواد مختلفی از جمله سرامیک، فلز یا چینی ساخت. متریال استفاده شده برای تاج ها تا حدی بر طول عمر و قیمت آن ها تاثیر می گذارد.

تفاوت این روش ها در پوشیدن تاج موقت است. پس از آماده سازی دندان برای روکش، باید از روکش موقت استفاده کنید. پس از چند هفته، باید به مطب دندانپزشکی بازگردید و سپس روکش طولانی مدت با استفاده از ماده ای به نام سیمان دندان روی دندان قرار می گیرد. اگر بخواهید، دندانپزشکان تاج ها را همان روز ارائه می دهند. مراحل آماده سازی یکسان است. بعد از آن فقط باید منتظر بمانید تا روکش ساخته شود و روی دندانتان بگذارید و تمام.

خود روکش دندان چند نوع دارد و از ترکیب و ساختار متفاوتی تشکیل می گردد:

• روکش سرامیکی : از ویژگی این روکش ها می توان به استحکام بالا، ظاهر زیبا و همچنین نزدیک بودن به دندان طبیعی اشاره کرد. عدم وجود فلز و لبه فلزی زیبایی آن را دو چندان می کند.
• روکش زیرکونیا: ساختار این روکش از فلز است و در دندان های میانی و انتهایی استفاده می گردد. میزان استحکام این روکش از روکش سرامیکی بیشتر است اما زیبایی آن کمتر می باشد.
• روکش PFM : به همان نسبت که میزان استحکام روکش افزایش می یابد، زیبایی آن کمتر می شود. روکش های PFM که ترکیبی از پرسلن و فلز هستند، بالاترین استحکام ممکن را ایجاد می کنند اما نباید زیاد روی زیبایی آن حساب کرد.

 ایمپلنت دندانی :

ایمپلنت های دندانی پروتز دندان پیچ مانندی هستند که در استخوان فک قرار داده می شوند. این نوع پروتز درمانی دندانی ابتدا در استخوان فک پیچ می‌شوند و سپس دندان‌پزشک شما می‌تواند تاج‌هایی را در صورتی که فقط یک دندان آسیب دیده یا از بین رفته باشد، یا بریج یا حتی پروتز کامل در صورت از دست دادن دندان‌های بیشتری اضافه کند. روکش ایمپلنت با روکش معمولی متفاوت است زیرا جایگزین کل دندان می شود. نوعی از پروتزهای ایمپلنت نگهدارنده، که به عنوان دندان مصنوعی  SNAP-INنیز شناخته می شوند، پروتزهایی هستند که از ایمپلنت برای ثابت ماندن در محل خود استفاده می کنند اما برای تمیز کردن روزانه باید برداشته شوند.

پروتز متحرک دندان

پلاک کامل

اگر کل دندان را به طور کامل از دست داده باشید، پلاک توتال گزینه مناسب شما است. از دو قسمت ساخته شده است: پایه پلاستیکی، نایلونی یا فلزی و دندانه هایی که به پایه ثابت می شوند. این نوع پروتز دندان با ساکشن ثابت می شود. پس از مدتی، فیکساسیون شروع به ضعیف شدن می کند، بنابراین ممکن است کرم فیکس کننده دندان مصنوعی لازم باشد. با وجود اینکه پلاک ها را را می توان به راحتی داخل و خارج کرد، اما همچنان پایداری و نگهداری عالی را ارائه می دهند. پلاک های توتال نیز نسبت به پروتزهای کامل ثابت قیمت کمتری دارند.

پروتز جزئی

پروتز دندان جزئی برای افرادی است که هنوز دندان های سالمی دارند. آنها از ترکیب فلز و اکریلیک ساخته شده اند، اما برخی از آنها کاملاً از اکریلیک ساخته شده اند که معمولاً دوام کمتری دارند. از دست دادن دندان ها می تواند برای بافت های زیر و اطراف دندان های از دست رفته بسیار مضر باشد و باعث تغییراتی در ظاهر فیزیکی شما شود. پروتز دندان جزئی روشی عالی و کم تهاجمی برای فعال و درگیر نگه داشتن لثه، استخوان فک و عضلات صورت شما هستند که به حرکت بیشتر دندان های دیگر در دهان شما کمک می کند.

پروتز قلاب دار

پروتز قلاب دار احتمالا راحت ترین نوع پروتز است. دارای دو قسمت است که توسط یک قوس فلزی نازک به هم متصل می شوند که به خوبی در برابر مخاط قرار می گیرد. آنها برای استفاده روزمره بسیار راحت هستند حتی اگر بزرگ به نظر برسند. پس از عمل، اگر ساختار بست به درستی ساخته شود، دوره سازگاری خیلی طولانی نیست، حداکثر یک ماه. مراقبت از پروتز قلاب به سادگی مراقبت از دندان های طبیعی است. فقط باید دو بار در روز مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.

چگونه پروتز کار می کند؟

کرون یا بریج می تواند در داخل یا خارج دهان بروی اباتمنت تثبیت شود .هنگامی که این تثبیت در خارج از دهان انجام شود، کرون یا بریج  پیچ شده (screwed-retained) و اگرخارج از دهان انجام شود، کرون یا بریج تثبیت شده نامیده میشود. (cemented-retained)

مشاهدات نشان میدهد که ریسک عفونت در حالت cemented-retained به طرز قابل توجهی بالاتر است.

نوع دیگر ‍‍‍‍‍‍‍‍‍پروتز که به اصطلاح پروتز مخفی نام دارد در روز جراحی قرار داده میشوند. این نوع تنها برای ۶ تا ۱۲ ماه (در طول مدت بهبود) کاربرد دارند.

پروتز نهایی یا قطعی پس از گذشتن دوره بهبود پس از جراحی ایمپلنت جایگذاری شده و برای مدت زمان بسیار ط.لانی تری طراحی شده است.

 چگونه پروتز دندانی ساخته میشود؟

پروتز دندان شما توسط متخصص دندان طراحی و ساخته میشود.

دندانپزشک شما به کمک اسکنر داخل دهانی یا الژینات دندانی از دندان شما به صورت دیجیتال یا فیزیکی نمونه برداری میکند. این اطلاعات برای متخصص فرستاده میشود که معمولا یک پروتز موقت را برای روز جراحی طراحی و تولید میکند و پروتز نهایی را حدود ۳ تا ۹ ماه پس از روز جراحی ( پس از گذشتن دوره نقاهت) جایگذاری میکنند.

برای ساخت پروتز سه راه وجود دارد:

• پروتز پیش ساخته: پروتز هایی هستند که به راحتی جایگذاری میشوند و به علت استحکام و زیبایی ظاهری مطلوب برای پروتز های موقت مناسب هستند اما برای پروتزهای نهایی مناسب نیستند.

• پروتز PFM : راه سنتی و دست ساز تولید پروتزهای شخصی سازی شده است. این فرایند میتواند پروتز مناسب با ظاهر بسیار زیبا و مستحکم تولید کند اما به اندازه روش CAD/CAM کارامد نیست.
• پروتز CAD/CAM: CAD/CAM به عنوان تلفیق هنر و علم شناخته میشود که با استاندارد بسیار بالا و دقت مناسب پروتز را تولید میکنند. این تکنولوژی به شما کمک میکند که پروتزی شخصی ساز و در عین حال بسیار مستحکم و زیبا و با دقت زیاد تولید کنید.

چرا طراحی پروتزدندانی بسیار مهم است؟

طراحی پروتز دندان بسیار پیچیده و چالش برانگیز است زیرا باید به درستی بروی ایمپلنت قرار گیرد. سایزو شکل درستی در دهان داشته و مستحکم باشد. این موضوع از ان جهت حاءز اهمیت است که باید علاوه بر طول عمر بسیار و بالای ایمپلنت جویدن و صحبت کردن را نیز دچار مشکل نکند.

متریال های گوناگونی با توجه به نیاز و بودجه بیمار در دسترس دندان پزشکان است با این وجود در هنگام طراحی پروتز این نکته تامل برانگیز است که زیبایی مهم تر است یا شمایل ظاهری اگر دندان در قسمت انتهایی دهان قرار گرفته باشدباید بسیار محکم ساخته شود اما برای دندان هایی که هنگام لبخند نمایان می شوند . زیبایی درالویت قرار می گیرد .هنگامی که دندانپزشکان می خواهند ایمپلنت را جایگذاری کنند. حجم استخوان و مکان مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. هر حرکتی حتی در سطح  میکرون می تواند به پروتز با ایمپلنت اسیب جدی وارد کند.

دوام پروتز دندانی چقدراست؟

تحقیقات نشان می دهد در حدود96 درصد پروتزها بیش از پنج سال و حدود 90 درصد پروتزها تا 10سال سالم باقی می ماندند. طول عمر و پروتز وایمپلنت ان به کیفیت اتصال ایمپلنت و اباتمنت وابسته است.دوام و عملکرد ایمپلنت به دقت بالای ساخت بستگی دارد که این دقت بالا با اباتمنت های پیش ساخته تقریبا غیرقابل دسترس است. این اباتمنت ها ممکن است بسیار خوب فیکس شوند اما در واحد میکروسکوپی مشکلاتی را به وجود می اورند .که به  شکست منجر شود.بهترین راه حل برای داشتن ایمپلنت مستحکم.استفاده از اباتمنت و ایمپلنت یک برند است